ریز و درشت ماجرای توقف پروژه های آبی حوضه کرخه/ نامه ای که تلنگری به سالها غفلت بود

به گزارش خبرنگار مهر، مطابق آمار اعلام شده از سوی شرکت آب منطقه ای استان لرستان سالانه 12.5 میلیارد مترمکعب آب از استان لرستان خارج می شود که 63 درصد از این میزان آب از حوزه کارون بزرگ و به طور عمده رودخانه دز و مابقی از حوزه کرخه خارج می شود و در پشت سدهای کرخه و کارون و دیگر سدهای استان خوزستان جمع می شود.

این در حالیست که از میزان آب خارج شده از استان لرستان در حوزه کرخه 66 درصد از سیمره تخلیه و 33 درصد باقی مانده از حوزه کشکان خارج می شود.

این در حالیست که در حوزه دز پروژه بزرگ انتقال آب سرشاخه های دز به قمرود اجرا شده تا بخش مهمی از آب لرستان در این حوضه راهی مناطق مرکزی ایران شود در حالیکه در نزدیکی این سرشاخه مهم بسیاری از روستاهای لرستان تشنه هستند و در حوضه کرخه نیز به دلیل احداث سدهای پرشمار در پایین دست تاکنون سهم لرستان در استفاده از آب موجود در استان خود تقریبا صفر بوده است.

استانی که 12 درصد آب کشور را دارد هیچ سدی ندارد!

این وضعیت در حالیست که هم اکنون صدها روستای لرستان از نعمت آب شرب محروم هستند و 75 درصد اراضی کشاورزی این استان پرآب در کمال ناباوری دیم است تا هر ساله خشکسالی معیشت مردم این دیار را قربانی کند.

در طول سه دهه گذشته استان لرستان علی رغم داشتن آب فراوان شاهد بهره برداری هیچ سد بزرگی در محدوده جغرافیایی خود نبوده تا استانی که 12 درصد آب کشور را دارد همچنان تشنه باشد.

این در حالیست که در طول هشت سال گذشته دولت نهم و دهم لرستانیها با موضوع در دست احداث بودن 6 سد کوچک در لرستان امیدوار نگه داشته شدند سدهایی که بخش عمده ای از آنها به دلیل عدم تخصیص اعتبارات نیمه کاره رها شده اند تا همین اندک سهم در نظر گرفته شده برای این استان پرآب نیز به فراموشی سپرده شود.

بد نیست بدانیم که استان لرستان حتی اگر روزی شاهد بهره برداری از شش سد کوچک یاد شده باشد تنها موفق به مهار 375 میلیون مترمکعب آب از مجموع داشته های 12.5 میلیارد مترمکعبی خود خواهد بود؛ سهم کوچکی که از این استان دریغ می شود.

پارادوکسی تلخ و بی مهری هایی که ادامه دارد

موضوع آنجا تلخ تر می شود که بخواهیم مقایسه ای میان یک سد استان خوزستان در پایین دست لرستان با مجموع پروژه های آبی لرستان انجام دهیم.

سدهای در دست اجرای لرستان - اگر به بهره برداری برسند- همه در مجموع تنها نزدیک به 400 میلیون مترمکعب آب را در پشت خود جای خواهند داد در حالیکه سد گتوند در استان خوزستان با ذخیره آب 4.5 میلیارد مترمکعبی به بهره برداری رسیده است.

این ارقام را اگر در کنار سهم 12 درصدی لرستان از آبهای جاری کشور و در مقابل سهم تنها شش صدم درصدی از مهار آبهای کشور قرار دهیم به پارادوکسی تلخ پی خواهیم برد که به نظر می رسد این روزها قرار است تلخ تر هم شود.

استان لرستان در طول سه دهه گذشته نه تنها شاهد بهره برداری هیچ پروژه آبی بزرگی نبوده بلکه همین آبگیرهای کوچک نیز برای اختصاص اعتبار نزدیک به هشت تا 10 سال منتظر مانده اند تا سهم این استان در حوزه پروژه های آبی دولت نهم و دهم سراسر بی مهری باشد.

و اما در آغاز دولت یازدهم سلسله بی مهری ها در حق استان لرستان می رفت که تکمیل شود؛ آنجا که وزارت نیرو در نامه ای به استانهای قرارگرفته در حوزه آبی کرخه اعلام کرد که پروژه های سدسازی این حوزه باید متوقف شود.

هر چند این نامه جنجالی که سر و صدای زیادی در استانهای زاگرس نشین به پا کرد با پیگیریهای نمایندگان و همچنین استاندار جدید لرستان لغو شد ولی این نامه نشان داد که دیدگاه تیم جدید مدیریتی در وزارت نیرو به پروژه های سدسازی حوضه کرخه چگونه است، موضوعی که زنگ خطر را برای پروژه های آبی لرستان به صدا در می آورد.

نامه وزارت نیرو با تذکر نمایندگان لغو شد

نماینده مردم کوهدشت در مجلس شورای اسلامی در این رابطه با اشاره به موانع و مشکلاتی که بر سر راه استفاده مردم لرستان از حوضه آبریز کرخه ایجاد شده عنوان می کند: در حال حاضر دو رودخانه مهم کشکان و سیمره در استان لرستان که از ظرفیتهای آبی استان محسوب می شوند در حوضه آبریز کرخه قرار دارند.

وی می گوید که چون در سالهای قبل در مسیر استفاده از این ظرفیت استفاده نکرده ایم حال که ما می خواهیم شروع کنیم استانهای پایین دست مانع شده اند.

ملکشاهی با یادآوری اینکه همه پروژه های مهم آبی لرستان در حوزه بالادست کرخه قرار دارند، ادامه می دهد: این در حالیست که وزارت نیرو در نامه ای خواستار توقف این پروژه ها شده بود که با پیگیریهای استاندار لرستان و نمایندگان این نامه لغو شد.

وی معتقد است که با توجه به سیاست های جدید وزارت نیرو در این زمینه ما با مشکل جدی مواجه شده ایم، یادآور می شود: حتی در نامه ارسالی وزارت نیرو عنوان شده بود پروژه های آبی حوضه کرخه که دارای زیر 60 درصد پیشرفت فیزیکی هستند نیز باید متوقف شوند.

دستور وزارت نیرو در این زمینه غیرقانونی بوده است

نماینده مردم کوهدشت در مجلس شورای اسلامی به فرآیند پیگیری نمایندگان استان برای لغو نامه ارسالی اشاره کرده و می گوید: ابتدا در مجلس شدیدا به وزیر نیرو تذکر کتبی داده شد که ایشان را دعوت کردند که برای بررسی موضوع به دفتر وی برویم.

ملکشاهی می گوید که برنامه داشتیم در صورت عدم عکس العمل وزیر نیرو تذکر را تبدیل به سوال و سپس استیضاح کنیم و حتی کار جمع آوری امضاء برای استیضاح نیز در حال انجام بود که با نامه از سوی وزیر نیرو لغو شد.

وی با یادآوری اینکه دستور وزارت نیرو در این زمینه غیرقانونی بوده است، می گوید: عمده پروژه های آبی لرستان از جمله سدهای در دست اجرا و مطالعه در خرم آباد، نورآباد، کوهدشت، پلدختر و الشتر در حوزه آبریز کرخه قرار دارند.

حداقل از امروز با برنامه ریزی دقیق کار را به پیش ببریم

ملکشاهی با بیان اینکه متاسفانه حق لرستان در این موضوع نادیده گرفته شده بود، می گوید: انتظار می رود با لغو این نامه حداقل از امروز با برنامه ریزی دقیق در این زمینه پیش برویم.

وی معتقد است که تاکنون در زمینه اجرای پروژه های آبی در لرستان کم کاری هایی صورت گرفته که باید به سرعت جبران شود.

رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شوری اسلامی با یادآوری اینکه شهرستان کوهدشت دارای 220 هزار نفر جمعیت است، می گوید: در این شهرستان 200 هزار هکتار زمین کشاورزی وجود دارد یعنی به طور میانگین به ازای هر یک نفر یک هکتار زمین کشاورزی داریم.

ملکشاهی با طرح این سوال که آیا یک هکتار زمین نمی تواند یک نفر را اداره کند، معتقد است که متاسفانه آن گونه که شایسته است به موضوع آب و خاک در استان و رفع موانع و مشکلات در بخش کشاورزی و آب پرداخته نشده است.

وی با بیان اینکه در شهرستان کوهدشت تنها 10 درصد اراضی آن هم به صورت ناپایدار به صورت آبی کشت می شود، یادآور می شود: این در حالیست که معدل کشور در این زمینه 40 درصد است.

اگر پروژه های سدسازی لرستان متوقف شود وزیر را استیضاح خواهیم کرد

این سخنان در حالی مطرح می شود که نماینده مردم خرم آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه در جمع خبرنگاران گفته بود که: اگر پروژه های سدسازی لرستان متوقف شود ما وزیر نیرو را استیضاح خواهیم کرد.

ابراهیم آقامحمدی با بیان اینکه برای اجرای پروژه های سد سازی لرستان در وزارت نیرو جلساتی برگزار کردیم می گوید: در پی این جلسات ماموریتهایی به دستگاههای زیرمجموعه وزارت نیرو برای اجرای این پروژه ها محول شد.

وی با بیان یادآوری اینکه پروژه های سدسازی لرستان جزء اولویتهای اول ما در استان محسوب می شود، ادامه می دهد: نمایندگان لرستان به هیچ وجه در رابطه با عدم اجرای این پروژه ها کوتاه نخواهند آمد.

نماینده مردم خرم آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اعتبارات دولتی کفاف اجرای پروژه های سدسازی لرستان را نخواهد داد می گوید: با این روند اعتبارات پروژه های سد سازی لرستان بین 10 تا 20 سال زمان می برد که به سرانجام برسند.

زمینه ورود بخش خصوصی به پروژههای آبی لرستان فراهم شود

آقامحمدی معتقد است که باید زمینه های ورود بخش خصوصی برای اجرای پروژه های سد سازی لرستان فراهم شود و عنوان می کند: در این راستا قرارگاه خاتم الانبیا عملیات اجرایی چند سد لرستان بر عهده گرفته است.

وی با یادآوری اینکه شرکتهای خارجی نیز برای اجرای پروژه های سد سازی لرستان به وزارت نیرو و امور آب استان اعلام آمادگی کرده اند ادامه می دهد: پروژه های سد سازی لرستان یکی از مطالبات اصلی مردم لرستان است و نمایندگان به هیچ عنوان کوتاه نخواهند آمد.

نماینده مردم خرم آباد و چگنی در مجلس شورای اسلامی یادآور می شود که در حال حاضر هشت استان کشور دارای پروژه های سدسازی در حوزه کرخه هستند و این استانها بیش از 70 نماینده در مجلس دارند و در صورت عدم اجرای این پروژه ها وزیر را استیضاح خواهیم کرد.

نامه ای که تلنگری برای سالها غفلت بود

به هر حال رویکرد جدید وزارت نیرو از دو بعد جای بررسی دارد؛ یکی اینکه به نظر می رسد زمان آن رسیده که آسیب شناسی در زمینه توقف چندین ساله پروژه های سدسازی لرستان صورت گیرد و مقصران این موضوع به مردم معرفی شوند و دوم اینکه این میدان صحنه محک توان نمایندگان و مسئولان لرستان برای دفاع از حقوق مردم استان است.

در طول شش سال اخیر خبرگزاری مهر گزارشهای متعددی در مورد روند طولانی پروژه های سدسازی در لرستان منتشر کرده ولی هیچ کدام از متولیان امر تلاشی برای رفع موانع پیش روی این پروژه ها و تحقق سهم استان از اعتبارات توزیع شده در این بخش انجام نداده اند.

اوج این غفلت را می توان در موضوع سد مروک دید که سد کمال صالح در بالادست این پروژه که دیرتر از سد لرستان هم آغاز شده بود به بهره برداری رسید و بخشی از آب را به روی سد لرستانی بست تا این سد برای پر شدن چشم به راه باران باقی بماند.

اینکه پروژه عظیم سد گتوند با 4.5 میلیارد مترمکعب ذخیره آب همزمان با سد ایوشان در لرستان آغاز شده ولی آبگیر کوچک لرستان دیرتر از این پروژه عظیم آبگیری - ونه بهره برداری - شد جای علامت سوالهای زیادی را باقی می گذارد.

اینکه در طول سالهای اخیر شاهد کلنگ زنی های چند باره سد معشوره لرستان بودیم ولی هربار که کلنگی بر زمین زده می شد خبری از تخصیص اعتبار پروژه نبود حکایت تلخی است که به نظر می رسد امروز تبعات این غفلت ها را می بینیم.

با این وجود نباید این غفلت ادامه داشته باشد، نامه ای که از سوی وزارت نیرو ابلاغ و بعد لغو شد تلنگری است به مسئولان و نمایندگان لرستان که اجازه ندهند فرصت سوزی صورت گرفته در سه دهه گذشته استمرار داشته باشد؛ وگرنه پروژه هایی که تاکنون به دلیل عدم تخصیص اعتبار تعطیل بوده حال تنها دلیل دیگری برای تعطیلی خواهند یافت و به نظر می رسد در اصل موضوع تفاوت چندانی ایجاد نخواهد شد.

اینکه این تعطیلی به خاطر عدم تخصیص اعتبار باشد و یا به خاطر سیاست های جدید وزارت نیرو در اصل ماجرا تغییری ایجاد نمی کند؛ اصل این است که لرستان از حق خود در استفاده از منابع آب موجود در استان محروم خواهد شد و این کمکاری و غفلت را آیندگان بر ما نخواهند بخشید.

........................................

گزارش: زهرا حسینی